محمد فنائی اشکوری استاد دانشگاه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌‌وگو با خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس درباره تفاوت عرفان امام خمینی(ره) با عرفای پیشین اظهار داشت: معمولاً اسلام در سنت‌های عرفانی چه در اسلام و خارج از اسلام مانند مسیحیت و هندوئیسم اینگونه معرفی شده است که لازمه عرفان، زندگی در انزوا و به دور از مسائل اجتماعی و سیاسی است.
وی افزود: در این تلقی عارف به دنیا توجهی ندارد، عارف خلوت اختیار کرده و با خدای خود راز و نیاز می‌کند اما با وجودی که این تجربه رایج است و بسیاری از صوفیان چنین روشی داشته‌اند اما حقیقت عرفان چنین روشی را القا نمی‌کند.
اشکوری گفت: یکی از ارکان عرفان این است که عارف باید با خدا خلوت داشته باشد و دلبستگی دنیا نداشته باشد اما به این معنی نیست که مدام در انزوا باشد و به زندگی دنیا توجهی نداشته باشد.
پژوهشگر فلسفه و عرفان ادامه داد: در سیره حضرت رسول (ص) مشاهده می‌شد که برخی از اصحاب حضرت به این باور غلط رسیدند که تارک دنیا شوند اما حضرت رسول (ص) و امام علی(ع) با این اصحاب مخالفت کردند و حضرت رسول (ص) فرمود: رهبانیتی که در مسیحیت است، در اسلام جای ندارد.
وی گفت: الگوی عارف اسلامی خود پیامبر(ص) است، زندگی و سیره پیامبر بزرگوار نشان می‌دهد که به همان اندازه که مرد عبادت، زهد، پارسایی و وارستگی و انقطاع از دنیا بودن به همان میزان نیز مرد سیاست، اجتماع، مدیریت و فعالیت اجتماعی بودند نمونه آشکار آن امام حسین(ع) بود که پیام کربلای او معروف است که در اوج عرفان اینگونه وارد مبارزه اجتماعی برای ایجاد اصلاح و تحول در نظام سیاسی جامعه می‌شود.
اشکوری ادامه داد: امام خمینی (ره) وارث چنین مکتبی است، الگوی امام خمینی صوفیان خانقاهی نیست الگوی امام خمینی (ره) امام حسین (ع) است وی امامان خدا از خلق جدا نیست عبادت خدا همراه با خلق است که یک آموزه بنیادی قرآن است.
وی ادامه داد: قرآن هر جا صحبت از نماز دارد در کنارش از زکات و انفاق صحبت می‌کند، نماز رابطه‌مان را با خدا نشان می‌دهد و زکات و انفاق رابطه‌مان را با خلق نشان می‌دهد.
استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) گفت: امام خمینی (ره) یک عارف بود در کنار عرفان فردی نبود که فقط عارف باشد و به سایر ابعاد دین توجه نداشته باشد. اسلام‌شناسی امام همه جانبه بود همه ابعاد دین هم ظاهر و هم باطن را توجه می‌کرد.
وی گفت: عرفان ناظر به باطن دین است و فقه و شریعت ناظر به ظاهر دین است دیندار راستین کسی است که هم به ظاهر دین و هم به باطن دین به صورت توامان توجه داشته باشد.
این پژوهشگر عرفان و فلسفه در پایان خاطرنشان کرد: عرفان امام خمینی (ره) عرفانی در کنار حکمت اوست، که همراه با عدالت‌خواهی و دغدغه اجتماعی است و عرفان امام ابعاد و ویژگی دیگر شخصیتی اوست که برگرفته از آموزه‌های اسلامی است.