ادله خدا شناسی

سلام عليكم بنده طلبه ي قم هستم. چند وقت هست كه بنده دچار شبهه ي خداشناسي شدم و رفتم سراغ كتاب هاي استدلالي و قانع شدم. ولي چند چيز گوشه ي ذهنم را مشغول كرده است :1 من استدلال مخالفين را نخوانده أم؛ البته كم خوانده أم، حال شايد آن ها درست مي گویند.2. آقاي ملكيان گفته است كه تمام استدلال هاي خداشناسي را رد مي كنم. اميدوارم با راهنماييتون بنده را كمك كنيد.

پاسخ: سلام برادر عزیز. اینکه درباب ادله خداشناسی مطالعه کردید، گام بسیار مثبتی است و نشان می دهد که در اعتقاد دینی اهل تحقیق هستید و نه تقلید و این بسیار پسندیده است.

می گویید ادله مخالفان را نخوانده اید؛ اینکه مشکل لاینحلی نیست، می توانید بخوانید. عمده دلیل ملحدان، وجود شرور در عالم است. در کتاب هایی خداشناسی که خوانده اید به این شبهه پاسخ داده اند. دلیل دیگرشان این است که بدون فرض وجود خدا هم می توان عالم طبیعت را تبیین کرد. به این شبهه هم در کتاب های خداشاسی پاسخ داده شده است. برخی استدلال های خداشناسی پاسخ این شبهه یا دلیل ملحدان است. خلاصه اینکه اگر عالم ممکن الوجود باشد، نمی تواند بی نیاز از واجب الوجود باشد.

می گویید احتمال می دهید ادله ملحدان درست باشد. از سوی دیگر، گفته اید براهین خداشناسی برای شما قانع کننده بوده است. این دو مطلب با هم نمی سازند. اگر براهین خداشناسی را از نظر منطقی تمام و معتبر بدانید، معنا ندارد که احتمال دهید ادله ملحدان درست باشد. اگر چنین احتمالی می دهید معنایش این است که در اعتبار و اتقان ادله خداشناسی تردید دارید.

گفته اید فلانی ادعا کرده تمام ادله خداشناسی را رد می کند و شاید راست می گوید. اعتقاد عقلانی و منطقی که نباید با ادعای هرکسی متزلزل شود. هرکسی ممکن است هر ادعایی بکند. مهم این است که شما برای اعتقاد خودت دلیل کافی و معتبر داشته باشید. شما هزار دلیل هم که داشته باشید ممکن است کسی ادعا کند همه آنها باطل است. راهش این است که ادله خودتان را مجددا وارسی کنید. همینطور از مدعی بخواهید دلایلش را بیان کند و صرف ادعا نباشد. این درست است که کسانی بعضی از استدلال های خداشناسی را مناقشه کرده اند، مانند دیوید هیوم اسکاتلندی. حتی اگر استدلال های رایج کسی را قانع نکند لازمه اش انکار خدا نیست. کانت آلمانی ادله سنتی خداشناسی را رد می کند، اما خود دلیل دیگری برپایه عقل عملی بر وجود خدا اقامه می کند. بعضی از ایمان گرایان مدعی هستند که اساسا ایمان را نباید برپایه استدلال و عقل بنا کرد. آنها از راه دل به خدا ایمان می آورند. بسیاری از مؤمنان از راه فطرت با خدا آشنا هستند. اولوالالباب از راه تفکر در آفرینش آسمان و زمین و گردش لیل و نهار می یابند که «ربنا ما خلقت هذا باطلا.” عارفان با تهذیب نفس و سیر و سلوک، مست تماشای جمال الهی هستند.

بر هر چه بنگرم تو پدیدار بوده ای        ای نانموده رخ، تو چه بسیار بوده ای

منابعی برای مطالعه در زمینه خداشناسی:

معارف قرآن خداشناسی      آیت الله مصباح یزدی

تبیین براهین اثبات وجود خدا        آیت الله جوادی آملی

اثبات وجود خدا به روش اصل موضوعی  عبدالرسول عبودیت

نقد برهان ناپذیری وجود خدا    عسکری سلیمانی

اثبات وجود خدا به قلم چهل تن از دانشمندان