بعد اجتماعی و سیاسی عرفان امام خمینی
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)- منطقه خراسان، دکتر محمد فنایی اشکوری در همايش «عرفان اسلامي از نگاه امام خميني؛ بنيادها و دستاوردها» که در سالن همایش‌های دفتر تبلیغات‌اسلامی برگزار شد، ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: برخی عرفان و دين را در دو جهت مقابل هم قرار مي‌دهند که خطا است. در واقع عرفان بعدی از دين است كه از آن مي توان با عنوان «بعد باطني» ياد كرد.
وی ادامه داد: جدا نمودن دين از سياست در واقع اشكال بزرگي است كه در دين‌شناسي برخی به آن بر مي‌خوريم. برخی افراد متدين براي صيانت دين اين عقيده را دارند كه سياست نبايستی وارد دين شود و در مقابل، سكولارها نيز براي صيانت دنيا و جامعه بر جدایی دین از سیاست تاکید می‌کنند.
فنایی اشکوری گفت: دنيا گريزي در دين حوزه دين و سياست را از هم جدا مي‌كند و زماني كه به عرفان ورود پيدا مي‌كنيم اين جدايي به طور عميق‌تر به چشم مي‌خورد. به نظر برخی در عرفان آموزه‌هايي است كه ضد اجتماعي و يا غير اجتماعي است، چرا كه عرفان بر عزلت، انزوا و درون‌گرايي تاكيد مي‌كند.
این فیلسوف و محقق خاطرنشان کرد: در يوگا اولين قدم بريدن از دنيا است و نيز در مسیحیت کار عارف عزلت و گوشه‌نشيني و نشستن در صومعه ها است. بعضی از غربی ها اعتكاف اسلامي را نوعی انزوا و عزلت گزيني پنداشته اند.
این فیلسوف و محقق عنوان کرد: تفكر سکولار، بر محال بودن جمع دين و عرفان، عرفان و سياست و نیز دين و سياست تاكيد مي‌كند. اما عرفان چيزي در عرض دين نیست و اگر اين اعتقاد را بپذيريم، در واقع بر جدايي بين دين و عرفان تاكيد كرده‌ايم.
وی افزود: اصولا شكوفايي انسان در جامعه و در ارتباط با ديگران ممکن است، همان طور که ارسطو در کتاب سیاست خود از انسان به عنوان موجودی اجتماعی یاد می‌کند.
این محقق و فیلسوف اظهار کرد: هیچ‌گاه دين که در پی سعادت و كمال انسان است، از بعد اجتماعی وجود او غافل نمی‌شود و آموزه‌هاي ديني، بهترين پاسخ به اين گونه شبهات است. رسالت انبياء براي اقامه قسط بود كه اين امر با عزلت دايمي سازگاری ندارد. چنانکه می دانیم فقه داراي دو بخش عبادات و معاملات است و بخش معاملات، به بعد اجتماعي انسان نظر دارد.
این محقق و فیلسوف گفت: لازمه ارتباط میان انسان و خداوند این است كه با خلق خدا و جامعه نيز در ارتباط باشيم، همان‌طور که سيره پيشوايان ديني نيز از ديگر دلايل براي پاسخ به این شبهات است که انبياء علاوه بر اينکه به پرستش و عبادت خداوند می‌پرداختند، به رسالت اجتماعي خود نیز عمل می‌کردند.
فنایی‌اشکوری در ادامه عنوان کرد: عارفان و فيلسوفان بسياري وجود داشتند، اما كسي كه مانند امام خمینی (ره) مرد ميدان عمل باشد، وجود نداشت و امام به عنوان فردی كه هم انديشه اسلامي و اجتماعي را دارا است و هم جرات و جسارت ورود به ميدان سیاست را دارد شناخته می شود.
این پژوهشگر حوزه فلسفه و دین شناسی خاطرنشان کرد: امام(ره) كسي است كه نظام سلطنتي دوهزار و پانصد ساله را برانداخت و براي نخستين بار در تاريخ اسلام حكومت ديني و شيعي برپا نمود. او عارفي است اهل عبادت و در عين حال تمام دنيا را زير نظر خود و جنگ را تحت فرماندهي خود داشت و جامعه را پیامبرگونه مديريت می‌کرد.
فنایی‌اشکوری گفت: امام (ره) اين الگو را از پيامبر(ص) و امام علي(ع) آموخته است. در اين نگاه، عبادت و خلوت نه تنها با فعاليت‌هاي اجتماعي ناسازگار نيست، بلكه كسي كه قصد ورود به ميدان سياسي را دارد لزوما بايستي اهل خلوت با خدا نیز باشد. اعتکاف هرگز به معنای گریز از دنیا نیست. اعتکاف برنامه ای کوتاه مدت و موقتی است که برای خودسازی و قطع تعلق از دنیا لازم است. کسی که خود سازی نکرده نباشد صلاحیت مدیریت اجتماعی را ندارد.
وی در بخشی دیگر از سخنانش اظهار کرد: که تاکنون ما جامعه‌اي عرفاني در تاریخ نداشته ایم؛ عرفان حقیقتی کمیاب است و به آساني به دست آوردني نيست. شايد بتوان گفت كه عصر آخرالزمان عصري عرفاني است، چرا كه حاكم اين عصر انسان کامل است که نمونه اعلای عارف است و كارگزاران و مديران وي نيز به درجات بالايي از عرفان رسيدند و افراد بسياري از اين جامعه نيز به عرفان دست پيدا كردند.