چراغ فروزان حکمت
چراغ فروزان حکمت: نگاهی به میراث حکمی و معرفتی آیت الله مصباح یزدی
محمد فنایی اشکوری
انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
زمستان 1400
130 صفحه
قیمت 26000
شاخصه های عرفان اصیل اسلامی از دیدگاه آیت الله مصباح
برای شناخت عرفان راستین و تمییز آن از جریان های انحرافی توجه به شاخصه های عرفان اصیل اهمیت دارد.
یکی از شاخصه های عرفان اصیل مطابقت با فطرت است. همانطور که دین حق مطابق با فطرت است، عرفان دینی که جز حقیقت همان دین نیست در اعتقاد و سلوک مطابق با فطرت است. مهم¬ترین اصل فطری در اینجا توحید است که در دین و عرفان اصیل محوریت دارد. در مقام سلوک نیز هماهنگی با فطرت اهمیت دارد. به عنوان مثال، دربارۀ غرایز و خواسته¬های مادی و جسمانی انسان افراط و تفریط خلاف فطرت است و میانه روی و رعایت اعتدال مقتضای فطرت است. نه تعطیل غرایز مطلوب است، نه افسارگسیختگی و زیاده روی. این اصل در همۀ اعمال جاری است.
ویژگی دیگر عرفان راستین همه جانبه بودن است. عرفان راستین رشد همه جانبۀ انسان را اقتضا دارد، نه رشد در یک جنبه همراه با ضعف و نقص در جنبه های دیگر را. سلوک عرفانی نباید به سمتی باشد که فقط یک بعد انسان به کمال برسد. انسان باید به مقام مظهریت جمیع اسماء الهی برسد. از این جهت در روش سلوکی توجه به بارور شدن همۀ استعدادهای انسان ضروری است. سلوک عرفانی باید به گونه ای تنطیم شود که انسان را در همۀ شئون زندگی متوجه خدا کند و به همۀ اعمال انسان صبغۀ الهی دهد.
اعتقاد به تعارض و تضاد میان بعد مادی و معنوی انسان از انحرافاتی است که در بسیاری از سنت ها و فرقه های عرفانی رخ داد است. بی توجهی به نیازهای جسمی و فعالیت های اجتماعی انحراف از عرفان راستین است. از نظر اسلام این ابعاد مکمل یکدیگرند. به مثل، تجارت اگر برای رضای خدا باشد عبادت است. «عرفان صحیح اسلامی روشی است متعادل که در آن، دنیا و آخرت هرکدام بهره و جایگاه خود را دارند. از این کلام موجز و نورانی، روش و دستور صریح عرفانی آشکار می شود: «لیس منا من ترک دنیاه لدینه او ترک دینه لدنیاه»؛ از ما نیست کسی که دنیایش را برای دینش ترک کند، یا دینش را برای دنیایش.»
مطابقت با شریعت شاخصۀ دیگر عرفان اصیل است. هیچ آموزه و دستور العمل سلوکی نباید مخالف با شریعت باشد. قرآن کریم در آیات متعدد تبعیت از وحی، پیروی از پیامبر و عمل به احکام الهی را صراط مستقیمی میداند که تخطی از آن جایز نیست و پیروی از هوای نفس و شیطان را منع کرده است. اسوه و نمونۀ اعلای عرفان، پیامبر خدا (ص) و ائمۀ اطهار هستند.
برگرفته از کتاب: چراغ فروزان حکمت، ص 72.